Сафа төбесінен ашықтан-ашық пайғамбарлығын жариялап, жалпы халықты Исламға шақырған үндеуінен соң Мұхаммедке (с.ғ.с.) құрайыш мүшріктері арасынан қарсылық білдіріп, қастандық ойлаушылар көбейді. Мүшріктер зұлымдық жасауда бірінен бірі қалыспады. Ал, пайғамбарымыз болса, қажымай-талмай халқын тәухидке шақыра берді.
Мүшріктер қасарысып аталарының дінін – пұтқа табынушылықты үдете түсті. Мұхаммед (с.ғ.с.) оларды адамгершілікке, түсіністікке, екі дүниенің ләззатына шақырған сайын көңіл көздері байланған бейбақтар жарқанаттың жарықтан қашқаны сияқты бақилық бақыттан бас тартты. Екі дүниенің сұлтаны оларды адамгершілік қасиеттерге үндеген сайын тас түнекке телміргендер кеуделерін көтеріп, айуандықтарын асыра түсті. Әлемдердің мақтаны қапастағы көңілдерді мәңгі әдемілікке, өшпес әсемдікке, ғажайып өмірге тартса, олар оны кеудесінен итеріп, білгеннің тілін алмай қатал қарғысқа ұшырады. Хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.) өсиет, уағыздары арқылы қарайған көңілдерді пенделік тірліктен періштелік биікке көтеруге ұмтылды. Бірақ олар текетіресіп бақты. Жақсылыққа ермегендерімен қоймай кірленген көңілдер Хазіреті Мұхаммедке сәт сайын залал келтіруден танбады, қаскөйлік әрекеттерін жалғастыра берді. Залымдар зұлымдық жасауда бір-бірімен сайысып, ойларына келгенін істей берді. Ал, Хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.) болса, наразылық күшейген сайын өзін-өзі қайрап, жігерленді. Өйткені, қашанда ақ, адал жандардың, тура жолдағылардың дұшпаны көп. Бұл мәселеде Мұхаммед (с.ғ.с.) өзіне дейін өткен пайғамбарлар өмірін өнеге тұтты.
Адамзат жаратылғалы бері адалдықтың жолы ауыр, пайғамбар атаулының бәрі басына не күн туса да шыдамдылықпен төзе білген. Сабыр түбі – сары алтын демекші, әрқашан аққа – Алла жақ. Қара пиғылдылардың басым түскені дүние жалғанда болмаған. Егер сенің мұратың - Алла жолына қызмет ету болса, тартынатын тіпті ештеңе жоқ. Бір жүз жиырма төрт мың пайғамбар Алланың әмірімен өз міндеттеріне кіріскен шақта небір сорақылықтың, дарақылықтың тақсіретін тартқан. Қорлық пен зорлыққа кеуделерін керіп, шегініс дегенді білмеген. Қайраттары қажымаған, жігерлері жаншылмаған, мұраттары мұқалмаған. Өйткені олар наразылықты – ілхамның[1] қайрағы деп білген, пікірлер қайшылығы, көзқарастар сәйкессіздігі ақиқатты туғызатындығына кәміл сенген.
Әбу Ләһаб бастап, әйелі қостап… Хазіреті Мұхаммедке (с.ғ.с.) қарсы шығып, өле-өлгенше өрескелдігін тыймаған қара ниеттілердің көшін бастаушы – туысқаны Әбу Ләһаб пен оның әйелі Үммү Жәміл болды. Қаскүнем Әбу Ләһаб пайғамбардың басқан ізін аңдып, халыққа әлдеқалай уағыз айта бастаса, аузына қақпақ болуға тырысып, жағаласып, Расулулланың айтқандарын жоққа шығарып, тайталасатын, елдің санасын улайтын. Оның мақсаты – Мұхаммедтің (с.ғ.с.) дінін таратпау . Бір күні Хазіреті Расулулла Уқаз жәрмеңкесінде қалың көпшілікке Алланың бірлігін, өзінің пайғамбарлығын мойындауға шақырып: “Уа халайық, лә иләһә иллаллаh деп мәңгі азаптан құтылыңдар”– деп насихатын бастай бергені сол еді, Әбу Ләһаб килігіп кетіп: “Ей адамдар, бұл менің жақын туысым, айтқандары шылғи өтірік. Өзінің осылай жалған айтып, жалпақ басқысы келген арам ниеті бар. Бірде-бір сөзіне сенбеңдер, жанына жоламаңдар, аулақ жүріңдер”- деп, онсыз да екіұдай ойдағы халықты таратып жіберді. Бұл ғибратқа толы көрініс: інісі Аллаға иман келтіруге, мәңгілік бақытқа шақырады, ал ағасы болса, оған қарсы шығып, көпшілікті де қарсы қояды.
Әбу Ләһаб мұнымен де тынбады. Бір күні пайғамбардың есігінің алдына, үйінің тура кіре берісіне иісі мүңкіген қоқысты төгіп, үлкен іс тындырғандай масайрап тұрады. Бірақ қуанышы көпке бармай, (ол кезде әлі иман келтірмеген болса да ) Хазіреті Хамза әлгі сасық шіріндіні жинап алып Әбу Ләһабтың басына төгеді. Мұны көрген Пайғамбарымыз ақырын ғана: “Ей, Әбдіманаптың ұрпағы, бұларың не? Көрші деген тату болмас па?”- деп табалдырықта қалған қоқысты тазартып сыпырады да қояды. Іштен шыққан жау жаман деген осы-ау. Қасиетті Құранда Әбу Ләһабтың тозақ отын тілеп алғандығы, сұрап алған аурудың емі табылмайтындығы білдірілген. Қарғыс атқан Әбу Ләһаб кей-кейде Хазіреті Мұхаммедтің (с.ғ.с.) мазасын алу үшін терезесіне тас жаудыратын.
Әкеге қарап ұл өсер… Әбу Ләһаб Алланың сүйікті құлына қарсы сорақы пиғылдарын жүзеге асыру үшін ұлы Утайбаны да соңынан ертеді. Он сегіз мың ғаламның пайғамбары Хазіреті Мұхаммедтің көзін жою, әрине, оның қолынан келмес еді. Сонда да болса әйелін, бала-шағасын Мұхаммедке (с.ғ.с.), оның дініне қарсы қойып, санасын билеген сайқал сезімге оларды да ортақ етеді. Күндердің күнінде пайғамбарлар сардары оңашада “Нәжім” сүресін оқып, ойға шомып отырады. Осы сәтті пайдаланып, Әбу Ләһабтың ұлы Утайба оған жақын келіп: “Нәжімнің (жұлдыздардың) Жаратушысының атымен ант етемін, мен сенің пайғамбарлығыңды мойындамаймын”- деп оңбағандықпен мүбәрак бетіне түкіріп жібереді. Оқыс оқиғаға қатты ашынған Мұхаммед (с.ғ.с.): “Я, Раббым, Утайбаның қылғаны мынау, қорлыққа өзін-өзі итермеледі”- дейді. Жаратушы Алла сүйікті құлының наласын да, алғысын да жауапсыз қалдырмаған. Пайғамбардың жоғарыдағы нала түріндегі сөздері де көп ұзамай орындалады. Утайба Йемен маңында Хауран деген жерде әкесімен, бірнеше жолдасымен бірге демалып жатқанда кенеттен бір арыстан пайда болып, топ адамның ішінен оған тарпа бас салып, пәрше-пәршесін шығарып, жер жастандырады. Пайғамбар дұғаларының міндетті түрде қабыл болып, мүлтіксіз орындалуы да – оны өзге адамдардан ерекшелейтін айрықша қасиеттерінің бірі.
Тозақтың тамызығы Әбу Ләһабтың әйелі – Үммү Жәміл де Исламның қас дұшпандарының бірі. Күйеуінің көлеңкесінде жүріп, қаныпезерлік әрекеттерін тыймаған, азғындықта алдына жан салмаған. Құранның тілімен айтқанда ол – тамұқтың тамызығы. Жүрегінің қарайғандығы соншалық, пәктігімен періштелерді таңдандырған Пайғамбардың аяқ жолына күн сайын ерінбей-жалықпай қураған жантақ шашып, айызын қандыратын. Үммү Жәмілге қатысты тағы бір оқиға: Пайғамбарымыз ең алғаш Сафа жотасынан қауымын иманға шақырғанда оны айтуға ауыз бармас сөздермен балағаттап, тас лақтырған Әбу Ләһабтың жиіркенішті қылығынан соң Алла Тағала тарапынан “Тәббат” сүресі аян болып, онда ерлі-зайыпты екі залымның оспадарсыздықтары қатаң жазаланатыны баяндалған. Мұны ести сала Үммү Жәміл қаны қарайып, қолына тас алып Қағбаға жетіп келеді. Хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.) сол сәтте ең жақын досы Хазіреті Әбу Бәкірмен Қағбада әңгіме-дүкен құрып отырған. Шамданып келген Үммү Жәміл Хазіреті Әбу Бәкірді көреді, бірақ Мұхаммедті (с.ғ.с.) көре алмайды да: “Ей, Әбу Бәкір! Әлгі айнымас досың қайда? Мені сыртымнан мазақ етіпті деп есіттім. Көрген жерде мына таспен аузын бұзар ем”- деп, бақ-шақ етіп бейпіл ауызданып сілкінеді. Иә, Жаратқанның жарылқауымен Әбу Бәкірді көрген бұзақының көзі қасында отырған Хазіреті Мұхаммедті (с.ғ.с.) көре алмады. Қорғап-сақтаушысы бір Алла болған соң солай болуы заңды да.
Әбу Жәһилдің қатып қалғаны туралы
Осыған ұқсас оқиға Әбу Жәһилдің де басынан өтеді. Ол да – иманның ата дұшпаны. Қаскөйдің арам ниеті – қайтсе де Хазіреті Мұхаммедтің көзін жою. Бір күні қауымның ортасында: “Мұхаммедтің сәждеге басын қойған сәтін аңдып, үстінен түсіп, басын таспен езбесем атым өшсін”- деп серт беріп, өзінен-өзі ойлап тапқан амалына масаттанады. Дәйіс мүшріктер де Әбу Жәһилдің “қаһармандығын” қолпаштап, қолтығына су бүркеді. Ертеңіне Әбу Жәһил құшағына өзі зорға көтеретін тас алып, мешітке келеді де, қалтарыста тұрып, оңтайлы сәтті аңдиды. Хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.) сәждеге жығылған мезетте ауыр тасты бар пәрменімен жоғары көтеріп, енді тастап жібермек болғанда, сол күйі қимылдамастан қатып қалады. Пайғамбар намазын бітіргенде барып Әбу Жәһил қайтадан өз қалпына түседі, бірақ болары болып қойған-ды. Ойының күл-талқаны шыққан ол: “Осы ізіңе түскенім-түскен, менің қолымнан жан тәсілім берерсің ақыры”- деп ұялған тек тұрмастың кебін киіп, тісін қайрап кете барды. Әбу Жәһил күн сайын пайғамбарға қарсылығын өршітіп, жүрген жерінде оны жамандаудан жалықпайды. Бірде тағы да көптің арасында бөсіп отырып: “Мұхаммедті сәждеде көрсем, мойнын аяғыммен езіп тұрып, желкесін қиярмын” деп көпіреді. Нақ сол кезде Мұхаммед (с.ғ.с.) мешітке келіп қалады. Сонда отырғандардың бірі: “Ей, Мұхаммед Әбу Жәһилдің айтқанын естідің бе?”, - дейді. Мұхаммед (с.ғ.с.) “Алақ” сүресін оқыды да, сәждеге жығылды. Ел-жұрт: “Жаңа ғана тісіңді қайрап отыр едің ғой, күшті болсаң келді ғой, әне Мұхаммед (с.ғ.с.) ” – деп шуылдасады. Әбу Жәһил сырғиялана күліп Пайғамбарымызға қарай екі қадам аттады да, кілт бұрылды. Өңі өрт сөндіргендей. “Не боп қалды тағы да? Неге кері бұрылдың?” – деген көпшіліктің сауалына: “Ойбай-ау көздерің көр болғаннан сау ма, Мұхаммедпен екеуміздің арамызға жағылған отты қарасаңдаршы”- деп алды-артына қарамай шыға жөнелді. Мүшріктердің ойлары аяқсыз қала берді. Алла Тағала Хабибін, яғни сүйікті құлын пенде атаулының азабынан қалтқысыз қорғады.
Мүшріктер иман келтірмегендерімен қоймай Исламға, оны таратушы пайғамбарға наразылықтарын шектемей-ақ қойды. Парықсыз пасықтар оспадарсыздықта жарысқандай еді. Бастары қосыла қалса бар айтатындары – қалайда пайғамбарымызға қиянат жасау, мұсылмандарды мазақ ету, жәбір көрсету жайы. Таң атқаннан кеш батқанша аңдығандары Хазіреті Мұхаммед және оның достары. Қағбаның айналасында отырып алып жексұрын жоспарларын құрып, бас қатыратын. Сондай бір мүшріктер мәжілісінде тағы да Әбу Жәһил суырылып шығып: “Бүгін пәленшенің үйінде түйе сойылды. Сол түйелердің ішек-қарнын қан-жынымен әкеліп Мұхаммедтің үстіне лақтыра алатын ер бар ма арамызда?- дейді жерден жеті қоян тапқандай. “Мен істеймін мұны, маған сеніңіздер”-деп көңілі қарайған Уқба ибн Әби Муайт атып тұрып, айтылған бағытқа тұра жөнеледі. Алла Елшісі бар ықыласымен Алланың құзырында сәждеге бас қойған-ды. Әлгі қарғыс атқыр Уқба қан-жынын сорғалатқан күйі жаңа сойылған түйенің ішек-қарнын пайғамбардың арқасына тастай салды. Мүшріктер көптен күткен армандарына жеткендей қарқылдасып, қауқылдасып мәз боп жырғап қалды. Аяулы әкесінің мүшріктердің мазағына ұшырағанын естіген Хазіреті Фатима екі өкпесін қолына алып Хазіреті Мұхаммедтің қасына жетеді. Келген бойда ішек-қарынды ала салып айнала қоршап ыржаңдасып тұрған кәпірлерге қарай бар екпінмен лақтырып кеп қалады. Намазын аяқтаған Алла Расулы: “Ей, құдіреті күшті Алла! Мүшріктерді саған тапсырдым” деп дұға етеді. Осы сөйлемді үш рет қайталаған соң, құрайыш азғындарының есімдерін жеке-жеке айтып шығады. Құрайыштардан, өз аталас, құрсақтас ағайындарынан осынша азап көруі Хазіреті Мұхаммедке (с.ғ.с.) ауыр соққы болғанмен, олардың парықсыздықтары жанын жегідей жегенмен пайғамбардың амалы кем еді.
Расулуллаға мүшріктердің тағы бір тұзағын Абдуллаһ ибн Амр былайша әңгімелейді. Бір күні бір топ құрайыш Хижр деген жерде жиналып әңгімені қыздырып отырады. Мәселе – баяғы Хазіреті Мұхаммед жайы. “Біз осының істегендеріне сабыр танытумен келеміз. Ол- ата-бабалар дәстүрін жоққа шығарды. Дінімізді қаралап, бізді ақымаққа санады, пұттарымызға тіл тигізді. Әлі шыдаумен келеміз, ау ағайын қашанғы бұлай бола бермек?” деп талқыға сала бастаған. Дәл сол сәтте Алланың сүйікті елшісі Қағба маңына келіп қалады. Қасиетті қара тасты сүйіп, тауап етуге ыңғайланды. Мұны көрген құрайыштардың бірі қарап отырмай оны сөзбен түйреп қалды. Хазіреті Мұхаммедтің ренішін жүзінен аңғардым, алайда ол үндеген жоқ. Алла Расулы екінші рет Қағбаны айналғанда тағы да ауыр айыптаулар естіді. Қиналысын өңінен байқамау мүмкін емес-ті. Үшінші рет қастарынан өте бергенде әлгілер тағы да балағаттай бастағанда Мұхаммед (с.ғ.с.): “Ей, құрайыштар кейін естімедік деп жүрмеңдер, Рахман һәм рақымды Алланың атымен ант етемін, түптің түбінде ниеттеріңнен тауып, азапқа душар боласыңдар”, – деді. Құрайыштардан ләм-мим сыбыс шықпады. Сәл үнсіздіктен соң баяғы Әбу Жәһил орнынан атып тұрып: “Ей, Мұхаммед, сау-саламат тұрғаныңда бұл жерден кеткенің мақұл”- деді көңілін аулағысы келген сыңаймен. Алла Расулы ұзай берді.
Ертеңіне құрайыштар Хижр деген жерде тағы да жиналды. Мен де солардың арасында отырғанмын.Тағы да өз араларында Мұхаммед (с.ғ.с.) жайлы айтып отырып ұстасып қалды. “Ау, Мұхаммедтің (с.ғ.с.) сөзін де, ісін де көріп, естіп талқыға салғалы қашан. Бірақ өзімен бетпе-бет кездескенде, ешкім батылы жетіп оған қарсы шыға алмайтыны несі?”- деді біреуі тұрып. “Енді көрсем жағасына жабыспасам ба?” деді екіншісі күшейіп. Солай деуі мұң-ақ екен, Мұхаммед (с.ғ.с.) шыға келді, құрайыштар салған жерден Пайғамбарымызды қоршап алып: “Сен біздің дінімізді жамандап, түкке алғысыз еткеніңді қашан қоясың? Әлде көресіңді көрмей, көрге кіргің келмей жүр ме?”- деп бас салып, төмпештей бастайды. Оқиғаны сырттай көріп қалған біреу жүгірген бойда Хазіреті Әбу Бәкірге хабар береді. Әбу Бәкір зымыраған күйі төбелес болып жатқан жерге келеді. Көз жасын тыя алмаған ол, келе салысымен мүшріктерге дүрсе қоя береді: “Алладан табыңдар, нақұрыс өңкей, бұларың не? Құдайдан қорықсаңдар қайтеді? “Раббым Алла” дегені үшін өлтірмексіңдер ме?” Пайғамбарымыз байсалдылығын жоғалтпаған қалпында:
“Босқа шаршама, әзіз достым. Бұлардың жазықсыз жерде жапа шектіруінің соңы жақсылыққа апармайды. Алланың атымен ант етемін, ақыры қайыр болмайды”- деп күрсінді де қойды. Құрайыштар пайғамбардың сөздерінен тіксініп, үріккен күйі бет-бетімен тарап кетті. “Жаратушым – Алла”- деп халықты ұлы хақиқатқа шақырғаны үшін құрайыштың бүлікшілері оқтын-оқтын айналып келіп, соқтығуларын қоймайды.
Сондай жүрек сыздатарлық оқиғаның бірі Пайғамбарымыз Қағбада намаз оқып жатқанда өтті. Хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.) сәждеге жығылғаны сол еді, бұзақы Уқба ибн Әби Муайт мысықша басып жанына келді де, Пайғамбарымызды алдын-ала дайындап келген кендірмен қылғындырып өлтірмекке әрекеттенді. Дәл осы мезетте Хазіреті Әбу Бәкір келіп қалады да, қанішердің қолын қағып жібереді: “Сендер адамды “Раббым – Алла” дегені үшін өлтірмексіңдер ме? (Көздеріңді ашып қарасаңдар етті,) ол сендерге Жаратушыдан таңғажайып муғжизалар әкелді. Ол сендер ойлағандай өтірікші болса, күнәсін өзі көтереді. Ал, егер айтқаны ақиқат болып шықса, айтқандарының бір бөлігі болса да сендердің бастарыңа келеді. Алла асып-тасқанды, дін хақында жалған сөйлегенді тура жолға салмайды”-деген аятты оқыды. (Мумин сүресі, 28- аят)
Әбу Жәһил мен Уәлид ибн Мұғира бастаған махзум руынан шыққан қаныпезер мүшріктер кеңесе келе, Хазіреті Мұхаммедті өлтіруге белдерін бекем буады. Көзі қанталаған Уәлид ибн Мұғира бұл жолы Алла Елшісін көзін жоюға өзі білек сыбанады. Қанды пиғылын жүзеге асыру үшін ең оңтайлы сәтті – Хазіреті Мұхаммедтің намазға тұрған кезін таңдайды. Сақадай сайланып, пайғамбарымызға жақындайды. Бірақ, ғажапқа қараңыз, Хазіреті Мұхаммедтің (с.ғ.с.) сұлбасы көзіне бір көрініп, бір көрінбей көлбеңдейді. Алды-артына жалтақтаумен Уәлидтің басы айналады. Құран оқыған даусын ап-анық ести тұра, өзін көре алмай мүлдем сасқалақтайды. Әрі-бері әуреленіп, көре алмаған соң қайтып келіп, болған жайтты жолдастарына баяндайды. Мүшріктердің біреуі сеніп, біреуі сенбей, топырлап мешітке келеді. Жаратқан ие жар болды деген осы, мүшріктер тобымен Мұхаммедтің (с.а.у.) даусы естілген тұсқа ілгерілесе, пайғамбардың даусы арттарынан естіледі, бұрылып кейін жүрсе, Құран әуені әдепкі тұстан естіліп, әбден мең-зең болады. Ақыры мешіттің ішінде ілгері – кейін жүрумен шаршап, түк түсінбей тарады.
Материал «Адамзаттың асыл тәжі» кітабынан алынды.
Ummet.kz
[1] Алла тарапынан берiлетiн ерекше шабыт.
