يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
« Әй мүміндер! Сендерге бұрынғыларға парыз қылғандай ораза парыз қылынды. Әрине сақсынарсыңдар.» (2, 183).
Рамазан – бұл ішіп-жеуден бас тарту, дұға ету және Құран оқу айы. Осы айда ораза ұстау – бұл тамақтанудан, ішуден және таңертеңнен күн батқанға дейін ерлі-зайыптылықтан толық бас тарту. Алайда, оразаның рухани мәні қарапайым физикалық ұстамдылықта ғана емес. Оразаның нақты мақсаты адамға күнәдан арылуға және игі істер жасауға тәрбиелеуінде. Құранда айтылғандай, ораза сенушілерге тақуалықты нығайту үшін тағайындалған.
Адам ораза ұстау арқылы қандай жақсы қасиеттерге жете алады?
- Оразаның негізгі, Аллаға деген құлшылықтын кез-келген әрекеті сияқты, ең жоғарғы мақсаты Аллаға жақындау, оның рахымы мен кешірілуін іздеу. Ғибадаттың өзі адамда Алладан қорқып тақуалық рухын тудырады.
- Адамды аштық пен шөлдеу, нәпсісін тыю арқылы жағдайларын жасау мүміннің адалдығын тексеруді қамтиды. Ол Алла Тағалаға қаншалықты мойынсұнады, ол өзінің күнделікті қанағаттануы үшін өмірдің әдеттегі ыңғайлылығынан бас тартуға дайын бола алама?
- Тамақ пен судан бас тарту адамның Аллаға оның сыйлықтары үшін ризашылығын оятады — біз оны қабылдауға дағдыланғанбыз. Шөлдеу күнінен кейін бір стақан су және аштық күнінен кейін жақсы тамақтану мүмкіндігі адамға Алланың сыйлықтарының шынайы ләззаты сәнділіктен гөрі сабырлылық бағалау әкелетінін еске салады.
- Ораза ұстай отырып, біз бауырларымыздың жағдайын түсіне бастаймыз, олар үшін мұндай жағдайлар күнделікті шындық болып табылады, олар көптеген жылдар бойы аштық пен шөлдеуге төтеп беруі керектігі. Бұл адамда басқа адамдарға мейірімділік пен жанашырлық тудыратыны анық.
- Ораза адамға шыдамдылық пен нәпсісін тәрбиелеуге мүмкіндік береді – ол бір кездері өмірде қиындықтарға тап болуы мүмкін. Қалыс қалу оны шыдамдылық пен қиындықтарға төзімділікке үйретеді.
- Ораза адамның ерік-жігерін тәрбиелейді. Рамазан айында көптеген адамдар өз өмірлеріндегі жаман әдеттер мен күнәлардан еш қиналмастан бас тарта алатындығына көздері жете бастайды.
- Бір ай бойы аштық пен қанықтылықтың ауысуы арқылы ораза адамның әртүрлі өмірлік жағдайларға дұрыс көзқарасын дамытады: молшылық кезінде Ризашылық және қиындықтар кезінде шыдамдылық, сабырлыққа тәрбиелейді.
- Ораза адамға барлық нәрселерде Құдайға тәуекелге бои байлауға және қиын өмірлік жағдайларда да оған сене үмітін үзбеуді үйретеді Алла Тағала бәрін жақсы жаққа, разылығына бөлеуде болады. Ораза күні ақыр соңында аштық пен шөлді қанағаттандыру мүмкіндігімен аяқталады, ал Алланың рақымымен қиын өмір сүру жағдайы жеңілдеумен аяқталады.
- Ораза адамға құмарлықтарын жеңуге көмектеседі, ашкөздік, ашуланшақтық, әдепсіздік, өзін-өзі тәрбиелеу және өзін-өзі бақылауды үйретеді. Ораза адамды өзінің жаман қасиеттерін жеңуге шабыттандырады – егер біз күні бойы тамақ пен ішуден бас тартып, ашкөздігімізді жеңе алсақ, онда біз басқа жағымсыз қасиеттерді жеңе аламыз.
- Ораза ашуланшақ адамға мінезін тежеуге мүмкіндік береді, өйткені мұндай құмарлықтар – менмендік, қызғаныш және менмендік адамдар арасындағы қақтығыстардың негізгі себептері.
- Ораза адамның негізгі өмірлік қажеттіліктерінен айырылған жағдайда да жұмсақтық пен кішіпейілділік танытуға тәрбиелейді.
- Ораза өзінің қол астындағыларға қатысты тәкаппар адамның кешірім рухын оятады, өйткені ол өзі оразамен дұға арқылы Алланың кешірімін алуға тырысады.
- Ораза ұстау адамдарға оразаның басталу және аяқталу кестесін қатаң сақтау және қосымша дұға ету арқылы ұқыптылық сабақтарын береді.
- Ораза адамға психикалық, рухани және физикалық мінез-құлықтың қатаң тәртібін үйретеді, бұл адам өміріндегі сәттіліктің кілті болып табылады.
- Физикалық жағынан, ораза адам ағзасын жыл бойына жиналған зиянды заттардан тазартады. Дәрігерлер тамақтанудан бас тарту адамның иммунитетін күшейтеді, оның зияткерлік қабілетін арттырады дейді.
- Ораза денеге де, жанға да, рухқа да тыныштық береді, содан кейін адам ғибадат пен зияткерлік қызметке жаңа күштермен қосыла алады. Жылына бір рет парыз болған ораза айы адамның рухани жаңаруы үшін тиісті климат жасайды, онда ол жаңа мүмкіндіктер мен қабілеттерді аша алатын кезде өмірге деген ынта мен қызығушылық рухын оятады.
Қарлығаш Қажымәлікқызы,
«Нұр Астана» мешітінің ұстазы