Шамға сапар

Құрайыштықтармен бірге Шамға осы мақсатпен сапарға дайындалады. Керуен алыс жолға жан-жақты әзірленіп жатады. Мұхаммед (с.ғ.с.) көкесінің де кететінін естігенде, көңілі құлазып сала береді. Әкесінен де, аяулы анасынан да осындай сапар соңында мәңгіге айрылған бала көңілі саяхат десе өрекпи жөнелетін, не де болса көкесімен бірге кеткісі келеді. Бірақ бұл ойын жеткізудің амалын таба алмайды. Ақыры уақыт жақындаған соң көкесіне ішіндегісін бүкпесіз айтып салды. “Көкешім-ау, ұзақ сапарға аттанып барасың. Мені кімге тастап кетпексің? Мұнда менің әкем де, шешем де жоқ қой”-деп жылап жібереді. Көз жасы моншақтап төгілген бауырын құшағына алып көңілі босаған Әбу Тәліп дереу шешім қабылдады. Мұхаммед те керуенге қосылатын болды. Баланың қуанышын көзінен оқуға болар еді.

…Керуен жолға шықты. Шөл далада ұзақ жүрген соң Бусра деген жерде тоқтап, тынығып алмақ болды. Бусра – меккелік керуендер жыл сайын тынығатын, суы мен нуы мол тоғыз жолдың торабында жатқан мекен. Бусраның жәрмеңке алаңына жақын орналасқан шіркеуде Бахира есімді монах бар-ды. Ол христиандардың арасынан шыққан, білімділігі үшін жұрт оны құрметтеп, қастерлейтін. Сол шіркеуде ескіден сақталып келе жатқан киелі кітап болған, содан пайдаланып, ғибадат еткендер аса білімділігімен ерекшеленетін. Әрине оның сыры тек монахтарға ғана мәлім еді.  Құрайыштың керуені жылдағы әдеті бойынша әлгі шіркеудің маңына тоқтайды. Жыл сайынғы сапарларында сәлем-сауқатпен ғана шектелетін Бахира адам танымастай өзгеріп, оларға ерекше ілтипат көрсетіп қарсы алады. Құрайыштар әуелгіде секемденіп, сонан соң таңданып қалады. Монах оларға арнайы дастарқан жайып, қазан көтертеді. Керуеншілер мән-жайды түсінбей аң-таң.

Білімді монах құрайыштардың керуенінде бұрын- соңды байқалмаған құбылыстың куәсі болған-ды. Шіркеудегі орнынан құрайыштың керуенін тамашалап отырып, бір шөкім бұлттың олардың төбесіне көлеңке түсіріп жүргенін байқайды. Керуен тоқтап ағаштың көлеңкесіне тынықпақшы болғанда әлгі бұлт ағаштың үстінен көлегейлеп тұрады. Бұл құбылыстың тегін еместігін ұғынған монах керуендегілерді асқа шақырып, көрген-білгенінің анық- қанығына көз жеткізу үшін жолаушыларға хабар жолдайды: “Ей, меккеліктер, сіздерге арнап дастарқан жайдым. Үлкен-кіші біріңіз қалмай келіп, дәм татыңыздар”. Құрайыштықтар да үндемей қалмады, Бахирадан мұнша меймандостығының себебін сұрады. Монах жай ғана: “Сіздердің қонақ екендіктеріңіз рас. Бір дәм ұсынайын дедім. Ал, астан алып отырыңыздар”, – деді де қойды. Тамақ артынан шай келді. Қонақтар жайғасып, әңгіме қызығына берілген. Бахира ғана келгендер арасынан іздеген кісісін таба алмай әлек. Отырғандардың ешбірі кітапта айтылғандарға сәйкес келмейді.

 Монах жиналғандарды әрі-бері көзімен сүзіп ойындағысын таппаған соң: “Араларыңызда келмей сыртта қалғандар бар ма?”-деп сұрады. Құрайыштар болса: “Ей, Бахира, сенің шақыруыңа бәріміз түгел келдік. Тек керуендегі мүліктерді күзетуге бір баланы тастап кеттік. Қалғанымыз төрт көзіміз түгел осындамыз”, – деді. Бахира мұны естіген соң қояр да қоймай ол баланы да алдырады. Бала Мұхаммед (с.ғ.с.) дастарқан басына отырғанда, тамақ жеп жатқанда Бахира оның әрбір қимылын қалт жібермей бақты. Бахира іздегенін тапқандай еді. Өйткені, алдында отырған нұр жүзді балдырғанның әр қимылы, әрекеті, түр- түсі тура кітабында жазылған сипаттармен дәлме-дәл.

Тамақ желініп, қонақтар қайтуға жиналған тұста Бахира баланың құлағына сыбырлап: “Мен сенен бір нәрсе сұрайын деп едім, Лат пен Узза пұттарының ақысына шыныңды айтшы”, – деді. Лат пен Уззаның атын естігенде Хазіреті Мұхаммедтің (с.ғ.с.) түрі бұзылып кетті, сосын жұлып алғандай: “Лат пен Уззаның атымен менен ештеңе сұрамай-ақ қой. Дүниедегі ең жек көретінім – солар”, – деп жауап берді. “Онда” – деді Бахира “Алланың атымен сауалдарыма жауап бер”. “Не сұрағың келсе, енді сұрай беруіңе болады”, – деді Мұхаммед (с.ғ.с.). Сұрақтарына баланың берген жауабы дінбасын қайран қалдырды. Әрбір жауаптан киелі кітаптағы ишараттарға көз жеткізе түсті. Ең соңында сенімді болу үшін баланың арқасын ашып пайғамбарлық мөрін көргенде, оның соңғы нәби екендігіне еш шүбәсі қалмады.

Монах санасын жаулаған сан сауалдың жауаптарын тапқан соң аяңдай басып Әбу Тәліптің жанына келді.

– Бұл бала кімің болады?

 – Ұлым.

 – Жоқ, менің білуімше, оның әкесі болмауға тиіс.

– Қайдан білдің? Негізінде солай, бауырымның баласы.

 – Әкесі қайда?

 – Баласы дүниеге келмей жатып қайтыс боп кетті.

Бахира мәселенің мән-жайын анықтап алған соң Әбу Тәліпке мынадай ақыл айтып, хақ жолындағы адам екенін байқатты. “Бауырыңды алып, еліңе қайт. Оны яһудилерден қорғамасаң болмайды, олардың арасында көре алмайтындар, небір қызғаншақтар бар. Менің білетіндерім оларға да аян. Баланың бойындағы ерекшеліктерді көрсе, дұшпандық ойлауы әбден мүмкін. Өйткені, сенің бауырың болашақта даңқты адам болады. Айтқанымды тыңдасаң, бөгелме, ауылыңа қайт”.

 Бахираның айтқандарына ден қойған Әбу Тәліп әкеле жатқан заттарын сол жерде өткеніне сатып, Меккеге оралады. Бахира сынды көптеген христиан және яһуди ғалымдары соңғы пайғамбардың белгілерін киелі кітаптан оқып үйреніп, мойындаса да, оларға ислам кәусары бұйырмаған.

Жәһилия дәуіріндегі азғындаушылықтар

Әбу Тәліп мұнан былай нұр жүзді Мұхаммедті қасынан бір елі қалдырмайды. Оның болашақта үлкен азамат, тұлға болатынына сенімі арта түскен. Баланың тәрбиесіне бұрынғыдан бетер көңіл бөліп, айтқанын екі етпейді. Мұхаммедтің де (с.ғ.с.) ақылы толып, мінезі жайдарылана түскен. Сондай-ақ сымбатты, орта бойлы бозбаланың көркіне көз тоймайтын. Толқынды қара шашы, қалың қара қастары ашық маңдайына ерекше рең беріп, мөп-мөлдір қарақаттай көздері мен қап-қара ұзын кірпіктері ажарын даралап тұратын. Ұлы Алла Тағала әу бастан оны адамзаттың пайғамбары етіп жаратқан-ды. Сондықтан ол Раббының тәрбиесін тікелей алатын. Бүткіл Арабстанды, оның ішінде Меккені де жайлаған надандық, әдепсіздік, пасықтық тәрізді жамандық атаулыдан пәк еді. Әсіресе елді кеңінен жайлаған пұтқа табынушылықты, пұттарды жек көретін. Оның бос әурешілік екенін жас та болса білетін. Өмірінде пұт атаулыға жолап көрген емес.

Реті келгенде мынадай оқиғаны баяндай кетейін. Құрайыш мүшріктерінің дәстүрі бойынша жылына бір рет Бууана есімді пұттың айналасына жиналып, сол жерде шаш-сақалдарын кесіп, құрбан шалып тойлау әдеті бар болатын. Осы салтанатқа Әбу Тәліп те отбасымен бармақ болады. Дәл үйден шығар тұста Мұхаммед (с.ғ.с.) ойын- сауыққа қатыспайтынын айтқанда көкелері жатып кеп ренжиді: “Тәңірінің құрметіне ұйымдастырлатын думанға барғым келмейді деген не сөз? Қаһарына ұшырап кетем деп қорықпайсың ба? Бұл қылығың біздің әулетке тіпті жараспайды”,-деп. Өкпе айтып, жалынып қоймаған соң көңілдерін қимай Мұхаммед (с.ғ.с.) ағаларының соңынан еруге келіседі. Бар жақсысын киіп, сыланып-сипанып, мәз- мейрам болған елге ілесіп ол да салтанат өтетін жерге келеді. Іштей бұл әрекетке наразы болса да, амалсыздан әрең келген Мұхаммед (с.ғ.с.) Бууана пұтының жанына жақындағанда аяқ астынан жоқ боп кетеді. Ел-жұрт аң-таң. Біраздан соң сонадай жерде дірілдеп-қалшылдап қара терге түскен күйінде көреді. Бауырлары шошып: “Не болды, саған, не көрдің?”-деп тұра жүгірді. Сүйікті Пайғамбарымыз: “Мен пұттың қасына жақындағаным сол еді, ақ киімді, ірі денелі бір кісі пайда болды да: “Ей, Мұхаммед (с.ғ.с.), ары тұр, пұтқа жолаушы болма”, - деп дауыс көтерді. Онан соңғысын өзім де білмеймін”, -деді. Осы оқиғадан кейін пайғамбарымыз күні өткен рәсімдерге қатыспаған. Пайғамбарлық туын көкке көтеретін, тәухидті түсіндіретін ұлы тұлғаның өз сеніміне кереғар дүниелерден бала кезінен–ақ аулақ жүруі заңды да. Хақ Тағала сүйікті елшісін сол кезден бастап қорғады, тәрбиеледі.

Сүйікті Пайғамбарымыздың өзі бір сөзінде: “Құдіретті күшті Алла Тағала маған тек әдептілікті нәсіп еткен”-деген. Мүшріктер де оны мойындаған. Батыс ғалымдарының да исламға қатысты еңбектерінде атап көрсеткендей, Мұхаммед (с.ғ.с.) жайында көп әңгіменің түйіні оның адамгершілігі мен әдептілігіне келіп тоғысады.

(Материал «Адамзаттың асыл тәжі» кітабынан алынды)

Ummet.kz