Халық арасында «жігіттің төресі өзінің нәпсісіне ие болып, иманын сақтай білгені» деген ұстаным болды. Шал ақын ердің ері ғана иманын сақтап, нәпсісіне ерік бермейтінін ескертеді:
Ізгі адам мына 10 амалды босқа жібермейді
Ізгі адам он түрлі амалды босқа жібермейді:
Егер мен оған тұрмысқа шыққанымда…
Бірде бір елдің президенті әйелімен күтпеген жерден кешкі ас ішуге мейрамханаға баратын болды.
Қызыл алма немесе ұлы ғалым жайлы ұлағат
Әбу Ханифаның әкесі Сәбиттің жас жігіт кезі болатын. Бірде дәрет алып, бет-аузын сүртіп тұрғанда арықта ағып келе жатқан алмаға көзі түседі. Алманың әдемі түсі шынында да көз тартатын. Сәбит шыдай алмай, суда ағып келе жатқан алманы алып бір тістейді. Сонан соң ол: «Мен не істеп қойдым? Бұл алманың иесі бар шығар? Оны тауып, дереу, ризашылығын сұрайын», – деп өзен бойымен жоғары қарай алманың иесін іздеуге шығады.
Күйеуімен жарысқан келіншек (ғибратты оқиға)
Ертеде бір бойдақ жігіт жүзінен нұры төгілген иманды әрі сұлу қызға көзі түсіп, соңынан қалмай жүріп, ата-анасының алдынан өтеді. «Бұйрық болса бағын байламайық» деген ата-анасы да разылығын беріп, ақ некелерін қияды. Арада бірнеше күн өтеді. Бір күні кешкісін әйелі күйеуіне:
Өлмей тұрып ойланатын өкініш (ғибратты оқиға)
Хазреті Имам Ахмед Раббани көзге түрткісіз қараңғы түнде бір топ шәкірттерімен бірге таудың жолымен жоғары қарай көтеріліп келе жатады. Жолда күн жауып, боран болады. Шәкірттердің мазасы қашады.
Шайтаннан қорғану үшін алтын керек
Тақуалығымен танылған құлдардың бірі Сүфиян Сәури бұ дүниелік дәм-тұзы таусылуға жақын өмірінің соңғы сәттерінде жастығының астынан бір кесе шығарды. Іші толған алтын.
Өміріңізге демеу болатын бес сөйлем
Өмірде қиындықтар біз күтпеген жерден орын алып жатады. Қиындықты да негізі бірнеше түрге бөле аламыз. Мәселен, сәтсіздікке ұшырасақ, қымбат затымызды жоғалтсақ, қымбат адамымыздан жыраққа кетсек, т.с.с. Кейде көңіліңе жұбаныш тауып, сабырға келсең, кейде жаныңдағылардың жылы қолдауының да ауыртпалығыңызды еңсеруге қауқары жетпей жатады. Ауыр сәттерге төтеп беру үшін алдымен адам ішкі күштерінің бәрін бір ортаға жұмылдыруы қажет. Өзін сабырға шақырып, ақылға салып ойлану керек. Бастысы, жақсылыққа сену қажет.
Өлгеннен кейін де ажырамайтын дос
Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Бір кісі өлгенде періштелер (ақырет үшін) қандай ізгі амал дайындады?» - дейді. Адамдар да (мал-мүлік ретінде артында) не қалдырды?» дейді. (Суюти, «әл-Жамиғ ус-Сағир»)
Ақылды адам мен әлсіз адамның айырмашылығы
Алла көріп тұр деген шынайы сезімде өмір сүру үшін Алладан шынайы қорқыныш қажет, жүректе тақуалық болуы тиіс. Ақыреттегі қорқынышты жағдайларды үнемі есте сақтап, қайтар күнге дайындық жасаумен шұғылдану маңызды. Қасиетті Құранның «Шәмс» сүресінде айтылғандай: «Расында нәпсісін тазартқан кісі құтылды. Әлдекім оны кірлетсе, қор болды» («Шәмс» сүресі, 9,10-аяттар).
Тәубе мен құдайшылдық бізге не береді?
Алла Тағала сабырлық сақтап, Өзінен үміт үзбеген құлдарын жақсы көреді. Себебі, «Алла көп нәрсеге кешірім етеді» («Шура» сүресі, 30-аят). Әбу Һурайра (оған Алла разы болсын) мына бір жүрек сыздатар оқиғаны жеткізген: