Дін бостандығы үшін күрескен батыр

ХХ ғасырдың алғашқы жартысында Шығыс Түркістанның тәуелсіздігі үшін күрескен ұлт-азаттық қозғалысының көсемі, Алтайды аяғынан тік тұрғызған Оспан батыр туралы талай мақалалар жазылды, көптеген кітаптар жарияланды. Батырдың үш алып мемлекет – Қытай, Кеңес Одағы, Моңғолияның ортасында ешбіріне бағынбай 10 жылға жуық жүргізген соғысы Америка, Англия секілді алпауыт империялардың да назарын аударған еді. Сөйткен Оспан батырдың азаттық күресі туралы әңгіме бола қалғанда оның дінді берік ұстанғаны, коммунистік жүйеге дінге қысым жасалатыны үшін түбегейлі қарсы болғаны аракідік айтылып қалады. 

Өзі молда Ғұмар Қараш молдалардың қудалауына неге ұшырады?

Көрнекті діндар ақын, ойшыл-философ, халқын өнер мен ғылым үйренуге үндеген ағартушы, мұсылмандық жолын жақсы білген, араб, парсы, түрік, татар, башқұрт тілдерін жетік меңгерген ғұлама-ахун Ғұмар Қараштың есімі кейінгі ұрпаққа жақсы таныс емес. 

Қазақққа қазақты сүюдің үлгісін көрсеткен Ахмет Байтұрсынұлы

Ұлт ұстазына айналған, өмірбойы ұйқыдағы халқын «Маса» боп ызыңдап оятуды көздеген, «қазаққа қазақты сүюді үйреткен» Ахмет Байтұрсынұлының халқы үшін еткен қызметі шаш етектен. Ол – ақын, ол – қоғам қайраткері, ол – қазақтың тұңғыш әдебиет теоретигі, лингвист, ағартушы-ғалым... Ол – Алаш көшбасшыларының бірі. Ол қазақ үшін бес рет түрмеге түсіп: «Асықпаңдар! Артымызда қазы бар...» деп, соңында атылып кете барған асыл боздақ. Оның өмір жолын, жасаған қызметін білу, бағалау – біздер үшін парыз.

Әмір Темір неліктен Ақсақ Темір атанған?

Әмір Темір – астанасы Самарқан қаласы болған ірі мемлекеттің билеушісі, Орта Азияда 1370-1507 жылдары билік құрған тимуридтер династиясының негізін қалаушы болды. Жарты әлемге билік жүргізді, қиян-кескі соғыстар жасады, жер бетін қызыл қанға бояды. Әмір Темір Алтын Орданың билігін әлсіретіп, орыстың күшеюіне ықпал жасағаны үшін, Осман империясын күйретіп, Еуропаның алға кетуіне әсер еткені үшін көптеген тарихшылардың оған өкпесі қара қазандай. Сонымен қатар, ол өркениетке ұмтылды, Самарқанды әлемнің астанасы етуге талпынып, небір тарихи ескерткіштер, мешіттер мен медреселер салдырды, қаланы бау-бақшаға толтырды. Ол сәулет өнерін жоғары бағалады, көркем әдебиетті жанындай жақсы көрді, шешендікті ерекше қадірледі.

Мұсылманға тән барлық қасиеттерді бойына сіңірген Міржақып

«Алаш зиялыларын» айтсақ та, «Қазақ» газеті десек те, ауызға Әлихан, Ахмет, Міржақыптың есімдері алдымен келеді. Өйткені осы үш азамат ХХ ғасыр басындағы көптеген игі істердің қасында тұр. Ал біз бүгін солардың арасынан «Оян қазақ!» деп ұрандатып, қалың ұйқыдағы халқын жалынды жырларымен, ойлы мақалаларымен оятпақ болған ақын, жазушы, журналист Міржақып Дулатұлы өміріндегі жұрт біле бермейтін тұстары туралы әңгімелемекпіз.

Сталинның Әмір Темірге қызығушылығы

Әмір Темір – астанасы Самарқан қаласы болған ірі мемлекеттің билеушісі, Орта Азияда 1370-1507 жылдары билік құрған тимуридтер династиясының негізін қалаушы болды. Жарты әлемге билік жүргізді, қиян-кескі соғыстар жасады, жер бетін қызыл қанға бояды.

Шариғаттың білгірі атанған Құнанбай

Абайдың әкесі Құнанбай дініне берік, дана кісі болған. «Абай жолында» сол кездегі саясаттың кесірінен дұрыс көрсетілмей қалған тағы бір ақиқат осы Құнанбай бейнесі. «Абай жолының» алғашқы томында Қодар мен Қамқаға тас атылып өлтіріліп, бала Абайдың өлтіруші топтың үстінен түсіп, ауырып қалатын тұсы бар еді ғой.

Аллаға құлшылық қылып, намаз оқып өткен Кенен Әзірбаев

Бала Кененнің молдадан сабақ алуы

Мәшһүр Жүсіп неліктен тақиясына үкі тағып жүрген?

Ақын, фольклоршы, ғалым, ағартушы, этнограф, шежіреші, публицист, дін ғұламасы Мәшһүр Жүсіп туралы сериялы мақала жазуға болар, шығармашылығы бірер зерттеу кітапқа арқау болар. Алайда біз бүгін осы бір тұлғаның қалыптасу жолы мен басындағы үкісінің құпиясына ғана тоқталмақпыз. 

Құранды жиі оқитын көркем мінезді Мұстафа

Жан жары Мария Мұстафаның қанша қиыншылық көрсе де, шетте жүрсе де барлық ізгі қасиеттерді бойына сіңірген жан болғанын айтады. Тіпті саясаткерлерге тән қаталдық, қаттылық секілді мінездер Мұстафаға жат болыпты. Мария Шоқай: “Саясатшылардың арасында соғысты жақтайтындар да, бейбітшілікті жақтайтындар да бар.