Бұл дүние игіліктері Жәннат игіліктеріне жетуге кедергі ме?

Жәннат игіліктері бұл дүние мен оған қатыстылардан бас тартуды талап етпейді.

«Тағдырдың жақсылығы мен жамандығының екеуі де Алладан»

Әһлі сүннет ғалымдары (Алла жар болсын) былай дейді: «Жаратылғандардың істері, жай-күйі, сөздерінің бәрі де Алланың тағдыры мен жазуына сай жүзеге асады». Мұғтазилиттер: «Күнәлар Алланың жазуымен болмайды», деген. Бұлар Алланың қалауы мәселесінде де осындай ұстанымда. Бұл мәселенің негізі пенденің іс-әрекетінің жаратылуына барып тіреледі.

Жәннатқа бірінші болып кіретіндер

Жәннатқа бірінші болып кіретін пенде – пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.с.). Әрі оған кіретін үмбеттердің ішінде Жәннат қақпаларынан ең әуелгі енетіндер де оның (с.а.с.) үмбеті. Ал бұл үмбеттің ішінде Жәннат табалдырығынан алғашқы болып аттайтын кісі – Әбу Бәкір Сыддық (Алла оған разы болсын).

Пендені тозаққа түсіретін күнәлар

а) Тозақта мәңгі қалдыратын ең үлкен күнәлар:

Имам Матуридидің ұстанымдары

Ақыл – илһиет (құдайлық) пен нубууатты (пайғамбарлықты) түсіну мен ұғынудағы қайнар бұлақ. Құранда, хадисте және тілде астарлы мағыналы сөздер бар. Иманды жан екенін білдіру үшін «Иншалла мүминмін» (Құдай қаласа  мүминмін) деп айтуға болмайды, оның орнына «Әлхамдулилләһ, мен  мұсылманмын» (Аллаға шүкір мен мұсылманмын) деп айту керек. Адам баласы жаны алқымына келгенде тәубе ететін болса, қабыл  болады. Бірақ, жан алқымға келгенде иман етсе, қабыл болмайды.

Өлімнен немесе қабірден қорқудың пайдалары

Өлімді, қабірді еске алу немесе олар жайлы әңгіме қозғау адам баласы үшін қашанда ауыр тиеді. Себебі олар ұзақ өмір сүруді, үлкен үміт-армандарының орындалуын қалайды. Аллаһ Тағала бізге Құрандағы көптеген аяттарда өлімді ойлап жүруді, өмірдің келтелігін және үмітті ұзаққа жіберіп оған байланып қалмауды ескерткен.

Алланың қалауы (ирадасы) мәселесі

Әһлі сүннет «ирада (қалау) сипаты Алла Тағаланың затында ежелден бар» деп есептейді. Ирада – жаратылатын нәрсенің қандай бейнеде, қай уақытта жаратылатындығын өз еркімен таңдау сипаты95. Философтар мен батинилер ирада сипатының барын жоққа шығарса, нажжария ағымы «Алланың «ирада» деген айырықша сипаты жоқ. Бірақ, затында қалаушылық бар» деген. Мұғтазилиттер «Алла (өз бойында әуел бастан жоқ) кейіннен жаратылған ирадасымен қалаушы» дегенді айтады.

Фиқһи мазһабтардың хақтығы жайлы

Мұсылман елдеріндегі фикһи мазһабтар арасында кездесетін қарама-қайшылықтар екі түрлі:

Имам Матуридидің шәкірттері мен ізбасарлары

Шәкірттері:

Адамдардың фиқһтен алыстауы. Не істеу керек?

Заман өте келе жақсы ниетпен істелген іс жамандалды. Және мазһабтарды құрметтеудің орнына қарсылық көрсетілді. Нәтижеде фиқһи мазһабтар арасында әр түрлі таластартыстар мен келіспеушіліктер және елеңсіз оқиғалар пайда болды. Бұл оқиғалар кішкене болса да қазіргі таңда мазһаб иелері үшін ең бірінші орындағы талас-тартыстарға айналды.