Ғалым мен тақуаның қайсысының дәрежесі биік?

Бір кісі: «Ғалым мен тақуаның қайсысының дәрежесі биік?» – деп сұрағанда, Алла елшісі:

Ғалым адамның тақуалығы жайлы бірер өсиет

– Өзіңе өзге адамдардың жасап жүрген құлшылықтарынан артық құлшылық жасауға ғана разы бол! Себебі қарапайым адамдар өздері жасап жүрген құлшылықтан артық құлшылық жасайтыныңды көрмесе, оларда құлшылыққа құштарлығы аз деген ой қалыптасады. Сонымен қатар, өз сауатсыздықтарының пайдасы тимегені секілді, саған біліміңнің пайдасы тимейді деп сенеді.

Білімнің абзалы – ғылымхал, амалдың абзалы – соны сақтау

Білімнің абзалы – ғылымхал, амалдың абзалы – соны сақтау. Қандай жағдайда болсын мұсылманға өзінің қал-қадірінше білім алуы парыз. Егер намаз оқу кісінің парызы болса, намаздың парызын өтейтіндей ілім үйренуі парыз, уәжібін өтейтіндей ілім үйренуі уәжіп.

Ислам ғылымының үш тірегі

Ислам діні ақырғы дін, барлық діндердің керек асылдарын бойына жинаған дін, адам баласының даму жолындағы рухани, ғылыми, мәдени жетілген кезіне арналған дін. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.у) Алла өзінің бір хадисінде: «кімде-кім ғылымды сүйсе және ғалымды сүйсе, жәннатта ол менің көршім болады», – деген.

Дін қоғамның дамуына әсер ететін қозғаушы күш

Ислам діні қоғамдағы әлеуметтік қарым-қатынасты орнатады. Құранның «Хужурат» сүресіндегі 10-аятында: «Шын мәнінде мүміндер туыс. Сондықтан екі туыстың арасын жарастырыңдар және Алладан қорқыңдар. Мүмкін игілікке бөленерсіңдер».

Медреселердің басқа қоғамдық мекемелермен байланысы

Мешіттер: Бұдан бұрында айтылғанындай ежелден мешіт және жамилерде дәріс оқытылатын. Бұл медреселер көбейгеннен кейін де жалғаса берді. Тіпті қазіргі уақытта да жамилер оқу орны міндетін атқаруда. Кейбір мешіттерде арнайы сыныптар салынып, медресе деп аталады. Негізінде Ислам әлемінде медресе мен жамиді бір-бірінен айыру мүмкін емес. Өйткені кейбір мешіттен бөлек, дербес медреселерде уағыз айтылатын. Тіпті осы себептен кейбір медреселер мешіт деп аталған. Сонымен бірге Ұлы Хасан мешіті Каирдегі ең атақты медреселердің бірі еді.

Бала тәрбиесіндегі медресенің орны

Қазақ  даласындағы  медреселердің  пайда  болып, нақты  жұмыс  жасаған  тұсы  –  XIX  ғасырдың  соңы мен  XX  ғасырдың  басы.  Тұңғыш  этнограф  ғалым Ш.Уәлиханов,  алғашқы  ағартушы  Ы.Алтынсарин, хакім  Абай,  сонымен  қатар  А.Мұхамедиярұлы, Ә.Кердері,  Н.Наушабайұлы,  М.Жүсіп,  Ш.Жәңгірұлы, Ш.  Құдайбердіұлы,  М.Қалтайұлы,  т.б.  сынды тарихымыздағы көрнекті тұлғалар – сол медреселердің түлектері.

Білім алу кезіндегі тақуалық бөлімі

Осы тақырыпқа қатысты Алла елшісінен (с.ғ.с.) мынадай хадис риуаят етіледі: «Кімде-кім тәлім алу кезінде тақуалық етпесе, Алла тағала оған мына үш қиыншылықтың бірін жібереді: оны жастық шағында өлтіреді, не болмаса ауылдарға жібереді немесе сұлтандар қызметімен қинайды». Шәкірт тақуа болса, білімі жемісті, жолы жеңіл және пайдалары орасан көп болмақ.

Білімнің ақиқаты неде?

Әбу Мұса (р.а.) әңгімелейді: «Алланың елшісі былай деді: «Алланың маған жіберген тура жолы мен білімі бейне бір жер бетіне тоқтамай жауған берекелі жаңбыр секілді. Кейбір жерлер бар, топырағынан майы тамған құнарлы. Ондай сулы да нулы жерлерге көк шыбық ексең көктеп, мәуелі ағашқа айналады.

Ислам ғылымының Батыс арқылы әлемге таралуы

Ислам мәдениетіндегі мемлекеттер Батыс мәдениетінің шекараларын Әмәуилер, Аббаситтер мен Осман империясының шарықтау кезеңдерінде өздеріне қосып алуға тырысқан, бұл жаулап алу әрекеті, әсіресе, түріктердің Исламды қабылдауларынан кейін өрши түсті. Анадолының басып алынуынан кейін крестшілер жорықтарының себебімен және мұсылман түріктердің Батыс елдеріне жасаған шабуылдарының нәтижесінде Ислам мәдениеті мен Батыс мәдениеті бетпе-бет кездесті.