Ислам дінінде сенім жүйесін «Ақида», ал осы салаға қатысты мәселелерді зерттейтін ғылымды «калам» дейді. «Ақида» – дініміздегі басты тұжырымдарды құрайтын сенім жүйесін меңзейді.
Әшғари мен Мәтурудилер адасқан ба?
Өздерінің сәлафи ақидасын ұстайтындығын айтып, өзгенің бәрін адастыға санайтын бұл ағым сәлафус-салихиндар хабари сипаттарға тәуил жасамаған деген желеумен тәуил жасайтын Ашғари мен Мәтуруди секілді ақида мектептерінің бірін ұстанатын көпшілікті адасқандардың қатарына жатқызады.
«Әһл-сүннет» деген кімдер?
Қалаған пендесін кеңшілігі мен игілігі арқылы тура жолға бағыттап, қалаған пенделерін асқан жомарттығымен ағыл-тегіл жақсылыққа бөлейтін Аллаға мадақ болсын! Сондай-ақ Раббысы ең жақсы мінез-құлықпен әспеттеген һәм жаратылыстың құрметтісі Мұхаммедке, оның отбасы мүшелеріне, ақиқат пен білім иелері саналатын сахабаларына Алланың игілігі мен сәлемі болсын!
Алла Тағаланы еске алу хикметі
«Зікір» араб тілінде «еске алу» деген мағынаны білдірумен қатар Алла Тағаланы ойлау, мадақтау, шүкір ету, жаратылыс атаулыдан, күллі кемшіліктерден пәктеп тәсбих ету, оның ұлылығын паш ету секілді бірнеше терең ұғымды қамтиды.
Үкім беру – Алла Тағаланың еншісінде
Адамның жаратылыс мақсаты – Алла Тағаланы тереңнен танып, Оған тағзым етіп, құлшылық қылу. Оны тани отырып өзгелерге де таныту, олардың жүрегінде Құдай Тағалаға деген сүйіспеншілікті ояту. Задында, мұсылман үлкен ынта-ықыласпен Ол жайында өзгелерге айтқанда ғана Оны жүрегімен терең сезіне алады.
Ақырет күніне сенудің бізге берер 10 пайдасы
Бүгінде адамдар дүниелік қам-қарекеттерін барынша жасап, оларды мүмкіндігінше пайдаланып қалуға ұмтылуда. Бірақ пенденің Ақыретті де естен шығармағаны жөн. Ақыретпен шұғылдану дегеніміз – дүниелік істерді бір шетке ысырып қою мағынасында емес.
Иман – жеті негізден тұрады
Қазақ халқының діни қайраткерлері саналатын Шәкәрім Құдайбердіұлы және Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы сынды ұлы тұлғалардың еңбектерін оқу барысында да иманды жеті негізге бөліп түсіндіргенін көреміз.
«Иман мәселесіне жалпылама сену жеткілікті ме, толық білу шарт па?»
Матуриди мәзһабының белді ғалымы имам әл-Бәздауи, өзінің «Усулуд дин» атты еңбегінде «Иман мәселелеріне жалпылама сену жеткілікті ме, әлде егжей-тегжейлі білу шарт па?» деген тақырып аясында ақида мәзһабтарының ұстанымдарына былай тоқталады:
Тақлид (көрсоқырлықпен еліктеушілік)
Ақыретті мойындамаудың ең маңызды себептерінің тағы бірі – ақиқатт үйренуде өзінің ақыл-парасатын, ерік-жігерін қолданбау. Істің ақ-қарасын ажыратпай, алдыңғылардың жолымен жүру. Міне, бұл тақлид делінеді.
Имам Тахауи – ханафи мазһабының бетке ұстар тұлғасы
Қазақ халқының ғасырлар бойы ұстанып келе жатқан діні – Ислам, шариғаттағы амал мазһабы – ұлы имам Әбу Ханифаның мазһабы. Ал діни дүниетанымдық ұстанымы Исламның негізгі қайнар бұлақтары – Құран мен Пайғамбардың (с.а.с) сүннетіне негізделген сүннет және жамағат жұрты, оның ішінде Әбу Мансұр әл-Матуридидің мектебі болып табылады.
Шииттердегі он екі имам сенімі
Бүгінгі күні әлем мұсылмандарының 90 пайызын сүнниттер құраса, қалған 10 пайызын шиттер құрап отырғаны белгілі. Араб тілінде «шиа» бөлік, жақтас, қолдаушы, көмек беруші, әлдекімнің соңынан еруші деген секілді мағыналарды білдіреді. Шииттер сенімінің бір өзгешелігі, он екі имамға сенуді құп көретіндігінде.