Соңғы уақытта халықтың аузында «сәләфизм» деген діни термин көп қолданып келеді. Бұл терминнің маңыздылығы артқаны сонша, енді бұл тек діни емес саяси термин ретінде де елеулі азаматтардың аузында жүр.

Кейінгі кезде қоғамда Исламды жамылып пайда болған теріс ағымдар санының көбеюі өзекті мәселеге айналды. Әдетте, мұндай құбылыс қоғамда адамдардың діни сауатының жоқтығынан немесе сауатының аздығынан туындайды. Демек, қоғамда қазақ үшін тарихи қалыптасқан дәстүрлі исламды, оның ішінде Әбу Ханифа мазһабын насихаттайтын білімді мамандар қажет. Түркі халықтарының Ханафи мазһабын таңдауында өзіндік ерекшелік бар.

Тарихқа шолу жасасақ кезінде хазіретті Әли (р.ғ.)-мен соғысқан хауариждердің көпшілігі Нәжд халқынан құралған. Хауариждер – бүгінгі таңдағы уаһабилердің аталары болып табылады.

Пайғамбарымыздың  (с.ғ.с.) заманында шайтан кейбір сахабаларға көрінген және әрдайым Нәжд жақтан келген бір шал кейпінде болған. Одан кейінгі кезеңдерде бұл аймақтан жалған пайғамбар Мусәйләмәтул Кәззәб шықты. Мусәйләмә өзіне ергендермен бірге мұсылман әскеріне қарсы соғысқан. Демек, жалпы тарихта Нәжд халқы әһли сүннет жамағатына қарсы шығуымен танымал.

Тақий әд-Дин Ахмед ибн Әбдуль-Халим ибн Әбду-ссаләм ибн Абдуллаһ ибн Әбу әл-Қасим ибн Мұхаммед ибн Таймия, Әбу әл-Аббас (أبو العباس تقي الدين أحمد ابن عبد الحليم ابن عبد السلام ابن عبد الله ابن أبو القاسم ابن محمد ابن تيمية). «Шейх әл-Ислам» деген лақаппен танымал. 1263жылы Харран қаласында дүниеге келіп, 1328 Дамаск қаласында қайтыс болған. Өз заманының атақты дін қайраткері, тәпсір, хадис жәнефиқһ ғылымдарын жетік меңгерген.

«Уаһһабилік» – екі жарым ғасыр бұрын араб түбегінде, Нәжд даласында Мұхаммед ибн Абдулуаһһаб (1703-1792 ж.) негізін қалаған ағым. «Уаһһаби» атауы – осы ағымның негізін қалаушы Мұхаммед ибн Абдулуаһһабтың көзі тірісінде оның соңынан ерушілерге тағылған айдар. Уаһһабилік тарихта «харижиттік» әрекет ретінде де танымал болған.

Дін. Дәстүр. Мәдениет. Бұл – қазақ дүниетанымынан ажырағысыз, бір-бірімен біте қайнасып, тамыры тарихпен қоса өрілген ұғымдар. Қазақы болмысымызға қапысыз байланып, өмірлік өлшеміне айналған ата дінімізге кереғар бағытты ұстанған кейбір діни ағым өкілдері ел ішіне бүлік салып, ағайын арасын араз қылып, бүтін қоғамды пікір қайшылығына алып келді. Әрісі бұлтартпас тарихи деректермен, берісі Қазақстан Республикасының Заңымен қорғалған Әбу Ханифа мәзһабына қарсылық қайдан пайда болған? Діни экстремизмнің алдын алу үшін не істемек керек? Дәстүрлі дін насихаты қалай жүргізіледі? Осы сауалдарға тақырып аясында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Ақтөбе облысындағы өкіл имамы, «Нұр-Ғасыр» орталық мешітінің бас имамы Төлеби Оспан жауап берді. 

Әңгіменің кіріспесі ретінде айта кетейік – бұл айтылған бірінші мәселеде «бүйректен сирақ шығарғыш» мазһабты ұстанбайтын бауырларымызға арналады. «Қазақ келіндерінің сәлем бергені – Алла Тағала серік қосқаны» деген әңгіменің басталғанына біршама уақыт болды. Бұл әңгіменің шығу төркіні – «біз саләфтарға еру керекпіз. Ол кезде мазһаб болмаған, Құран мен хадисте айтылмағанның бәрі - адасушылық» деген мазһабсыздық идеологиясынан туындаған.

Алла тағала адам баласын бүкіл жаратылыстардан үстем қылып, ерекше қылуының бір көрінісі – ұятты жерін жабуды әмір етуінде. Алла тағала: «Әй адам баласы! Ұятты жерлеріңді жабу үшін киім және сәндік бұйым түсірдік. Негізінде тақуалық киімі жақсы. Солар Алланың белгілері. Әрине, түсінерсіңдер», – дейді.

Алла Тағала адам баласын бүкіл жаратылыстардан үстем қылып, ерекше қылуының бір көрінісі – ұятты жерін жабуды әмір етуінде. Алла Тағала:

(Әй, адам баласы! Ұятты жерлеріңді жабу үшін киім және сәндік-бұйым түсірдік. Негізінде тақуалық киімі жақсы. Солар Алланың белгілері. Әрине, түсінерсіңдер.)[1]

Сəлəф ағымы қауіпті, қауіпсіз жəне бейтарап болып үш топқа бөлінеді дейді. Яғни Мадхалиттер, Суруриттер, Тəкфириттер болып бөлінеді екен. Осылардың аражігін анықтап тарқатып айтып беріңізші? Оларды бір-бірінен қалай ажыратуға болады? Қандай ерекше белгілері бар?