Тапсырыс бойынша балалы болу

Жынысы: ер

Шашының түсі: қара

Көзі: көк

IQ деңгейі: «интеллектуалды коэфициенті» 190 (Исаак Ньютонның IQ-індей)

Жадының жағдайы: Еш кемшіліксіз

Денсаулығы: дені сау

Тұқым қуалайтын ауруы: жоқ

Барлық параметр жағынан мінсіз болған баланы кім қаламайды? Әрине, кез-келген ата-ана осыны қалайды. Өзіңіз қалағаныңыздай етіп кестені толтырып көруге тырысыңыз. Баланың мінезі, дарыны, сыртқы келбеті жайында айтыңыз. Қазіргі кезде Америкалық генетиктер осындай тапсырыстарды алуда. Анкетада болашақ баланы конструктор секілді жинақтап алатын жүздеген бөлімдер бар. Ғалымдар мұндай жетістікке генетикалық мұралау калькуляторының арқасында қол жеткізген. Айтулы ғылыми жаңалық өткен жылы Американың патент беру агенттігінде заңдастырылған. Енді мұның қалай жұмыс істейтінін көрелік...

Генетика ғалымдары эмбрионды пробиркада зерттеп, ішінен болашақ ата-ананың қалаған сипаттағы эмбрионын іріктеп алады. Содан кейін оны ананың жатырына салып әрі қарай жүктілік табиғи күйде жалғаса береді. Бастапқыда генетикалық анализ бала туылмай жатып алғашқы кезеңде тұқым қуалайтын ауруды тауып, оның алдын алу мақсатында жасалған болатын. Ал қазіргі кезде ата-аналар баланың дизайынына тапсырыс беруде. Енді осы жерде бір этикалық сұрақ туындайды, сұрыпталудан өтпеген ұрықтардың жағдайы не болмақ? Керекті баланы таңдап алу үшін ғалымдар жүздеген тіпті мыңдаған балаларды жарамсыздыққа шығармайды ма?! Бұл дегеніміз сәйкесінше жүздеген және мыңдаған адамдар. Құдды бір заводтағы ақаулы бөліктер секілді, туылмай жатып өмірлерін қияды. Бүгінгі таңда генетика саласындағы болып жатқан жайттар көпшілік адамдардың наразылығын тудыруда. Көптеген мемлекеттер эмбрионның гендік анализін жасауды тыйып жатыр, оның ішінде Ресей мемлекеті де бар. Тек аса қауіпті мутация мен түсік жағдайларында ғана дәрігерлік араласу орынды. Осындай жағдайда ғана әлемдік заңдар шариғаттың шешіміне сәйкес келеді. Ал діннің қарсы болуы балаға айналатын эмбрионды жоюында. Тіпті ауыру қаупі бар эмбрионның өзі де алдымен бірнеше жылдар бойы сау болып өмір сүру мүмкін. Оның үстіне адамның табиғи биологиялық сипатын өзгерту, адам үшін аса үлкен жауапкершілік болмақ.

Адам баласы Алланың жаратқан адамын, табиғатын, жануарларын, өсімдіктерін түрлендіріп өзгерту арқылы Жаратушының рөлін ойнауға тырысқаны ма? Әлбетте, бұл рөлді атқаруға ешкімнің күш-қуаты жетпейтіні айдан анық. Алланың күш-құдіретінен асқан күш жоқ. Ұрық генотеропиясын заңдық көзқараспен алғанда өз тағдырын өзі шешу құқығы бұзылғандығымен қоймай, ұрықтың өзіндік табиғи жолмен даму құқығы да бұзылмақ. Алайда, гендік анализді тұқым қуалайтын мутациялық аурулардың алдын алу мақсатында жүргізу рұқсат етіледі.

Ардақты Пайғамбарымыздың (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) хадисінде былай делінеді: «Сақ болыңдар! Емделуге немқұрайлы қарамаңдар! Алла бір ауру жіберсе, сөзсіз артынан емделу жолын да көрсетеді. Тек бір аурудың емі жоқ. Ол – кәрілік»,-дейді. (Тирмизи, Тыбб, 2; Ибн Мәжә, Тыбб, 1; Муснәд, 4/278)

Дизайнерлік нәрестелер

Британияда әлдеқашан эмбрионды кезеңде рак ауруына бейім болған «дизайнерлік сәбилер» пайда болған. Эмбриондардың сұрыпталуы рак ауруына 90-100 % шалдығу ықтималдығы туғанда ғана жүргізіледі. Нәтижесінде, гендері таза, дені сау балалар туылады. Мысалыға алсақ, егерде тиесілі анализ жасалмағанда сол сәбилердің бірі 90%-дық ықтималдықпен ретинобластома деген көз ісігіне (рак ауруы) шалдығар еді. Ұрықтандыру және адам эмбриологиясының басқару бөлімі семіздік, жүрек ақауы және психикалық ауруға шалдықтыратын гендердің табылғандығы жайлы хабарлауда. Қазіргі таңда Еуропа ғалымдарының зерттеу жұмыстарының бағыты геномдық технологияны, онкологиялық ауруларды және СПИД, малярия, туберкулез ауруларын емдеу үшін қолдану болмақ. Ұрықтандыру және адам эмбриологиясының басқару бөлімінің этикалық кодексінде қатерлі ауру болған жағдайда ғана эмбрионды гендік деңгейде сұрыптауға рұқсат деп анық айтылған. Гендік сұрыптаудан кейін ұрықтандыру ЭКО процедурасының көмегімен жасанды жолмен болмақ.

Исламда әйелін жасанды жолмен ұрықтандыруды белгілі бір шарттармен рұқсат етеді, соның бірі – аурудың салдарынан табиғи жолмен бала көтере алмаған кезде. Ал енді баланың жынысын жоспарлауға келетін болсақ, бұл Алланың орнатқан заңдылығына қарсы келу, арадағы тепе-теңдікті бұзу болып есептелмек.

Спорттық генетика

Қазір генетикалық анализді кез-келген жаста жасауға болады. Адамның шарттық шегінің мүмкіндіктерін біле алатын спорттық генетика кеңінен таралуда. Дәл қазіргі уақытта адам ағзасының негізгі функциясын басқаратын 25 генның жиынтығы белгілі. Генетик дәрігер ДНК тестін өткізу арқылы адамның қандай да бір спорт түрінен жетістікке жететінін немесе жетпейтіндігін анықтап береді. Генетиканың арқасында сіз ағзаңыздың әлсіз жерлерін біле отырып, өзіңізді қатерге салмай немесе керісінше сол әлсіз жақтарыңызды жетілдіре отырып ауруға қарсы тұрасыз.

 Ағзалардың заманауи генетикалық модификациясы қарқынды даму үстінде. Ғалымдар бұрыннан бері жануарларға көптеген тәжірибе жасауда. Бірақ олардың көпшілігі сәтсіз болып жатыр. Көбі мейірімсіздікке ұқсайды. Мәселен, Израиль ғалымдары қауырсынсыз тауық түрлерін ойлап тапты. Мұндай көрініс көзге жағымсыз жиіркенішті болып келеді. Ғалымдардың айтуынша, мұндай тауықтардың түрлері экологиялық таза болып келеді, сондай-ақ оларды өсіру үшін шығын да аса көп кетпейді екен. Ақылға салсақ, Алла Тағала егер тауықтарға қауырсындар қажетсіз болса, оларды сөйтіп жаратпас еді. Мұның да өз мәні бар: қауырсындар құстарды түрлі паразиттер мен қатар ауа райы жағдайларынан құтқарады.

Жалпы бұл «сәбилер геномодификациясының тарихы» нацистік Германияның мінсіз Арилер нәсілін жасамақ болған ойларына ұқсайды. 20 ғасырдың 1-ші жартысында мәжбүрлі стерилизация кеңінен қолданылды. Генетикалық көрсеткіш бойынша мәжбүрлі стерилизация заңы 1907 жылы АҚШ-тың Индияна штатында кейіннен тағы 30 штатта қабылданды. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін АҚШ-та 50 мыңға жуық «мәжбүрлі стерилизация» уақиғасы тіркелген. Сондай-ақ жарамсыз пробиркадағы эмбриондарды жойғандай дұрыс гендерді текке жойып жатты. Адамды генетикалық модификациялаудың мүмкіндіктері шарасыздықтан мұндай амал-айлаға деген жауапкершіліктің туындауына алып келеді

Ойымызды белгілі биолог У. Френч Андерсонның мәні терең мына сөзімен түйіндесек: «Біз адам ағзасы жайында өте аз мәлімет білеміз! Яғни, біз қандай жағдай болмаса да, гендік инженерияны қолданбағанымыз жөн, себебі біз, өмір мәнісінің өзін жөнді білмейміз. Біз гендік инженерияны аса жауапкершілікпен игергеніміз дұрыс, ол біздің мойнымызға жүктелген парызымыз болмақ. Мұндай үлкен күшке ие технологияны, тек емдік жолда қолдануымыз қажет».

Ерлан ӘЛМЕН,

«Ummet.kz» рухани-ағарту, 

ақпараттық порталының қызметкері