«Нәбә» (Амма) Меккеде түскен сүре. Сүренің «Нәбә» (хабар) деп аталуы онда қиямет және қайта тірілу жайлы маңызды хабар баяндалады. Сүренің негізгі мазмұны мүшріктер мойындамайтын «қайта тірілуді» түрлі дәлелдермен көрсету. Сол себепті, сүре мүшріктердің бір-біріне қайта тірілу жайлы сауал қоюмен басталған. Және де, қиямет күні мен одан кейін орын алатын жаратылыстың тілілуі мен есеп-қисап жайлы баяндалады. Соңынан, қайта тірілуді жоққа шығарған мүшріктерді күтіп тұрған қорқынышты салдарын ескертумен аяқталған.

«Қайта тірілу» туралы ой меккелік кәпірлердің басым көпшілігін мазалаған жайт еді. Тіпті, олар ішінара оны растаушы және жалғанға шығарушы боп екі топқа бөлінді.

Бұдан кейін Алла Тағала ғаламдағы түрліше ғажайыптарды жаратудағы құдіретін паш ете отырып, керемет жаратылыстар мен құбылыстарды жоқтан бар еткен құдірет Иесі адамды қайта тірілтуге дәрменсіз емес екенін жеткізеді.

Сүреде қайта тірілу уақыты мен мерзімі Жаратушы құзырында белгіленіп қойылғандығы және ол пенделер арасындағы төрелік шығарылатын күн екені айтылған. Бұл күні Алла тағала адамзаттың әуелгі және кейінгілерін түгелімен бір жерге жинайды.

Кәпірлерге әзірленген алуан түрлі азап сөз етіледі. Және тақуа жандарға уәде етілген нығмет түрлері айтылады. Азап және нығмет, жаза және сыйлық. Осылайша, қорқыту және және қызықтыру әдісін қатар қолдану – Құранның тәсілі.

Сүре соңында қияметтің қорқынышы сөз етіледі. Қияметтің үрейінен кәпірлер қайта тірілмей-ақ және дүниедегі амалына есеп бермей бірден топырақ болып кетуді армандайтындығы баян етіледі.

1. Олар бір-бірінен не жайлы сұрасуда?

Мүшріктер бір-бірінен не жайлы сұрауда? Ибн Жарир және Әбу Хатим әл-Хасан әл-Басриден «Пайғамбар (с.ғ.с) жіберілген кезде адамдар бір-бірінен сұрай бастады. Сонда осы сүре түсті», - деп риуаят етеді.

2. Зор  уақиғадан.

Олар өте қорқынышты және маңызды қайта тірілу күнінің хабарын сұрауда.

3. Олардың өздері ол уақиға жөнінде таласуда.

Мүшріктер қайта тірілу күні жайлы бірі мойындаса, екіншісі жоққа шығаруда және бірі растаса, екіншісі өтірікке шығарып таласуда.

4. Жо-жоқ, олар таяу арада біледі.

Олар әлі-ақ, қайта тірілу мен есеп беру күні келгенде анық білетін болады.

5. Мүлде олай емес, олар жақында біледі.

Олар өлген соң мұның рас екенін біледі. Бір аятты екі рет қайталау мәселенің аса маңызды екенін аңғартады. Олардың қайта тірілу жайында таласуы жөн емес. Бұл жөнінде Құран ақиқатты айтуда.

Серікбай Ораз

«Тәпсір тұнығы» кітабынан

«Нас» сүресі – меккелік. Бұл екі муғаууиз^[1] сүренің екіншісі. Аталмыш сүреде қас дұшпан Ібіліс және оның адам мен жыннан болған көмекшілерінің жамандығынан әлем Рабысынан пана сұрау әңгімеленген. Шайтан және көмекшілері адам баласын түрлі азғыру жолдарымен арбауда.

Мүлк – Меккеде түскен сүре. Мүлктің мазмұны басқа да меккелік сүрелер сияқты, ақиданың негізгі тақырыптарын қамтиды. Ақидадағы ең басты үш мұраты баян етілген, олар: Өмір сыйлау мен өлім берудегі Алла Тағаланың құдіреті мен ұлылығы, әлемдер Раббысының бірлігін көрсететін дәлелдер және қайта тірілуді өтірікке шығарушы жалғаншылардың ақыры.

«Насыр» сүресі Мәдина қаласында түскен. Бұл сүреде Меккенің жеңісі жайлы әңгімеленуде. Мекке жеңісі мұсылмандарды күшейте түсті. Бұл оқиғадан кейін Ислам араб түбегіне түгел тарады. Күпірлік пен серік қосу жұрнақтары түп-тамырымен жойылды. Бұл жеңістің нәтижесінде адамдар Алла Тағала дініне қауым-қауым болып кіре бастады. Исламның туы көкте желбіреді. Ал, пұтқа табынушылар қалдығы құрып бітті. Мекке жеңісі иләһи сүйінші хабар еді. Өйткені, мұсылмандар әлі Меккеге аттанбай тұрып осы сүре түскен еді. Бұл өз кезегінде пайғамбарлықтың ең айқын дәлелінің бірі.

Адам өмірінде адал астың орны ерекше. Оған ықтиятты болу ол аса маңызды іс. Құранда адал мен арам мәселесі жайында не айтылған?! Алла тағала бұл жайында былай дейді:

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

«Барлық мақтау бүкiл әлемдердiң Раббысы Алла Тағалаға тән».

"الْحَمْدُ للهِ" (Барлық мақтау Алла Тағалаға тән) сөзiнiң мағынасы: Алла Тағала пенделерiне санжетпес нығметтерiн сыйлады. Оның санын Алла Тағаладан өзге ешкiм бiлмейдi. Алла Тағала пенделерiне берген сол санжетпес нығметтерi үшiн…, әрi олар оған лайық болмаса да, пенделерiн дүние ризығы және тiршiлiк қажетiмен қамтамасыз еткенi үшiн жалғыз Аллаһ Тағалаға деген шын жүректен шүкiршiлiк ету».[1]

"رَبٌّ"(Роббун)[2] сөзiнiң тафсирi: "رَبٌّ"(роббун) сөзiнiң Алла Тағалаға қатысты мағынасына келер болсақ, ол: әлемдегi құбылыстарды ретке келтiрушi әлемнiң Иесi.[3] Бұл сипаттама жалғыз Алла Тағалаға тән. Осы себептен ғалымдар: «Бұл есiм Алла Тағалаға тән «Исмүл-Аъзам»-ға[4] жатады»,-деген.[5] Өйткенi Алла Тағала «барлық нәрсенiң Раббысы, яғни Иесi. Барлық жаратылғанға тәңiрлiк ету жалғыз Алла Тағалаға тән. Бұл мәселеде Оның серiгi жоқ. Алла Тағала иелердiң Иесi. Патша мен құлдың Әмiршiсi».[6]

مَلِكِ يَوْمِ الدِّينِ

«Қиямет күннiң Патшасы – Алла Тағалаға мақтау болсын».

Алла Тағала – Қиямет күннiң Патшасы, екi дүниенiң ақиқат Тәңiрi. Ол қалауынша жарылқайды немесе жазалайды.

Қасиеттi Құран Кәримде "الدِّينُ"(әд-дин)[1]сөзi: Алла Тағалаға бойсұну, яғни жалғыз Алла Тағалаға құлшылық ету (бұл «дiн» сөзiнiң түп негiзгi мағынасы),[2] Ислам дiнi,[3]жаза, сый,[4] амалдар есебi,[5] билiк,[6] қазылық, үкiм,[7] әдет, жағдай[8]-мағыналарында айтылады.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ* وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمْ الْفَاسِقُونَ*

«Әй мүміндер! Алладан қорқыңдар. Әркім ертең үшін не жібергеніне қарасын. Және Алладан қорқыңдар. Шәксіз Алла, не істегендеріңді толық біледі. Сондай Алланы ұмытқан, Алла оларға өздерін ұмыттырған кісілер тәрізді болмаңдар. Міне солар бұзақылар. («Хашыр» сүресі, 18,19-аяттар)

إِن تَجْتَنِبُواْ كَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُم مُّدْخَلاً كَرِيمًا

«Егер сендер тыйым салынған зор күнәдан сақтансаңдар, кішігірім күнәларыңды есепке алмаймыз және сендерді құрметті орынға кіргіземіз» («Ниса» сүресі, 31-аят).

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن يَكُونُوا خَيْرًا مِّنْهُمْ وَلا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْرًا مِّنْهُنَّ

وَلا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُمْ وَلا تَنَابَزُوا بِالأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الإِيمَانِ وَمَن لَّمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

Уа, иман еткендер! Араларыңнан бір қауым басқа бір қауымды келемеждемесін! Қайдан білесіңдер, бәлкім, мазаққа ұшыраған қауым өзін мазақ қылған қауымнан әлдеқайда қайырлы шығар.